کم خونی
یکی از شایع‌ترین عارضه‌ها در سراسر جهان است که افراد زیادی با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این عارضه بیشتر زنان و کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از مهم‌ترین علائم آن می‌توان به احساس خستگی بیش از حد و تنگی نفس اشاره کرد. عوامل مختلفی در بروز کم خونی نقش دارند. بنابراین درمان این عارضه نیازمند شناخت عامل به وجود آورنده آن است.
ما در این مقاله به بررسی مهم‌ترین علل بروز کم خونی و انواع مختلف آن می‌پردازیم. همچنین برخی از راه‌های درمانی موجود برای کم خونی را مرور خواهیم کرد؛ پس با وبلاگ سلام دارو همراه باشید.
کم خونی چیست؟
کم خونی (آنمی) به شرایطی گفته می‌شود که گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین به تعداد کافی برای حمل اکسیژن به بافت‌ها وجود ندارد. درنتیجه این امر فرد احساس خستگی یا ضعف می‌کند. همچنین ممکن است دچار تنگی نفس، گیجی، سردرد یا ضربان قلب نامنظم شود. برخی از انواع کم خونی کوتاه‌مدت و خفیف هستند، ولی برخی دیگر می‌توانند تا پایان عمر ادامه داشته باشند. اگر آنمی درمان نشود می‌تواند زندگی و سلامت افراد را به خطر بیندازد.
وظیفه گلبول‌های قرمز خون چیست؟
گلبول‌های قرمز وظیفه اکسیژن‌رسانی به قسمت‌های مختلف بدن را بر عهده دارند. این گلبول‌ها حاوی پروتئینی به نام هموگلوبین هستند که سرشار از آهن است و سبب رنگ قرمز خون می‌شود. هموگلوبین به گلبول‌های قرمز کمک می‌کند تا اکسیژن را از ریه‌ها به تمام قسمت‌های بدن برسانند و دی اکسید کربن را از اعضای بدن بگیرند و به ریه‌ها ببرند.
علائم کم خونی
افرادی که به کم خونی خفیف مبتلا هستند معمولاً علائمی ندارند. با توجه به علت بروز آنمی، علائم آن ممکن است به‌سرعت یا به‌آهستگی ظاهر شوند. بارزترین علامت کم خونی احساس خستگی بیش از حد است. سایر علائمی که در بیشتر انواع کم خونی مشترک هستند عبارتند از:
تنگی نفس: به‌سختی نفس کشیدن
گیجی و غش: احساس گیجی و عدم تعادل هنگام ایستادن
صدای کوبش یا زنگ در گوش: وزوز متناوب یکی از گوش‌ها
پوست زرد یا رنگ‌پریده: در این وضعیت پوست از حالت طبیعی رنگ‌پریده‌تر می‌شود
سردرد: کم خونی ناشی از کمبود آهن و کم خونی ناشی از میزان پایین هموگلوبین می‌توانند باعث سردرد شوند
درد قفسه سینه: این درد به صورتی است که انگار چیزی روی قفسه سینه سنگینی می‌کند یا آن را فشار می‌دهد
ضربان قلب نامنظم یا سریع (آریتمی): در کم خونی، قلب برای جبران میزان پایین اکسیژن، باید خون بیشتری را پمپاژ کند. درنتیجه، این وضعیت می‌تواند باعث بزرگ‌شدن قلب یا نارسایی قلبی شود.
سایر علائم آنمی عبارتند از:
ضعف
لرز
خونریزی
درد؛ ازجمله در استخوان‌ها، قفسه سینه، شکم و مفاصل
مشکلات رشد در کودکان و نوجوانان
سردی دست‌ها و پاها
علت کم خونی
کم‌خونی زمانی بروز می‌کند که مقدار کافی هموگلوبین یا گلبول قرمز در خون وجود نداشته باشد. این اتفاق زمانی می‌افتد که بدن:
به مقدار کافی هموگلوبین یا گلبول قرمز تولید نکند.
در اثر خونریزی مقدار زیادی گلبول قرمز و هموگلوبین از دست بدهد و با سرعت طبیعی نتواند مقدار از دست رفته را جایگزین کند.
گلبول‌های قرمز خون و هموگلوبین را از بین ببرد.
انواع کم خونی براساس علت بروز آن‌ها
بیش از ۴۰۰ نوع کم‌خونی وجود دارد. انواع کم‌خونی در ۳ گروه دسته‌بندی می‌شوند:
1) کم خونی تغذیه‌ای
کم خونی ناشی از کمبود آهن شایع‌ترین نوع کم خونی است. این وضعیت زمانی بروز می‌کند که بدن مقدار کافی آهن برای تولید هموگلوبین نداشته باشد. همان‌طور که پیش از این گفته شد، هموگلوبین پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون است که باعث می‌شود گلبول‌های قرمز اکسیژن را به تمام اعضای بدن برسانند.
- کم خونی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود ویتامین B12 یا ویتامین B9 (فولات) در بدن است.
- کم خونی بدخیم یا پرنیشیوز (Pernicious Anemia) نوعی بیماری خود ایمنی بوده که مانع از جذب ویتامین B12 در بدن می‌شود و یکی از دلایل کمبود این ویتامین در بدن به حساب می‌آید.
2) کم خونی ارثی
کم خونی سلول داسی‌شکل (Sickle Cell Anemia): در این نوع کم‌خونی شکل گلبول‌های قرمز خون تغییر می‌کند. در حالت طبیعی گلبول‌های قرمز صاف، گرد و منعطف هستند. درحالی که در این نوع از کم خونی به حالت سفت، چسبنده و داسی‌شکل در می‌آیند. این وضعیت باعث کاهش جریان خون یا مسدود شدن آن می‌شود.
کم خونی دیاموند- بلک فان (Diamond-Blackfan Anemia): این نوع اختلال بر مغز استخوان اثر می‌گذارد و درنتیجه تولید گلبول‌های قرمز را مختل می‌کند.
3) کم‌خونی ناشی از گلبول‌های قرمز غیر طبیعی
کم‌خونی همولیتیک: در این نوع کم‌خونی، گلبول‌های قرمز خون سریع‌تر از سرعت معمول تخریب یا نابود می‌شوند.
کم‌خونی آپلاستیک: در افراد مبتلا به کم خونی آپلاستیک، سلول‌های بنیادی مغز استخوان به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمی‌کنند.
تشخیص کم خونی
پزشک به‌منظور تشخیص کم خونی، احتمالاً از شما راجع به سوابق درمانی و بیماری‌های خانوادگی‌تان سؤال می‌پرسد، شما را معاینه کرده و آزمایش خون تجویز می‌کند. این آزمایش‌ها ممکن است یکی از این موارد باشند:
آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC): از این آزمایش برای تشخیص کم خونی، هماتوکریت (میزان گلبول‌های قرمز خون) و اندازه‌گیری میزان هموگلوبین خون استفاده می‌شود.
آزمایشی که اندازه و شکل گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد: این آزمایش، اندازه، شکل و رنگ گلبول‌های قرمز خون را بررسی می‌کند.
آزمایش خون
هماتوکریت
هموگلوبین
میزان طبیعی در زنان
35 تا 47 درصد
12 تا 16 گرم/دسی‌لیتر
میزان طبیعی در مردان
40 تا 52 درصد
14 تا 18 گرم/دسی‌لیتر
درمان کم خونی و پیشگیری از آن
بسیاری از انواع کم خونی قابل پیشگیری نیستند. با این حال، خوردن غذاهای سالم از کم‌خونی‌های ناشی از کمبود آهن و ویتامین جلوگیری می‌کند.
درمان کم خونی به نوع و شدت آن بستگی دارد. برخی از انواع خفیف تا متوسط کم‌خونی، با مصرف مکمل‌های آهن، ویتامین‌ها یا داروها درمان می‌شوند.
اگر یک بیماری مزمن علت ابتلا به آنمی باشد، پزشک ابتدا به درمان آن بیماری زمینه‌ای می‌پردازد؛ همچنین احتمال دارد داروهایی برای افزایش تولید گلبول‌های قرمز خون تجویز کند.
برای درمان کم خونی چه بخوریم؟
بدن برای تولید گلبول قرمز و هموگلوبین به آهن، ویتامین B12، فولات و سایر مواد مغذی موجود در غذاها نیاز دارد. با انتخاب مواد غذایی غنی از آهن میتوانید خطر ابتلا به کم خونی ناشی از کمبود آهن را کاهش دهید. با نوشیدن آب مرکبات یا خوردن غذاهای غنی از ویتامین C، همزمان با مصرف مواد غذایی غنی از آهن، میتوانید جذب آهن در بدن خود را افزایش دهید. ویتامین C موجود در آب مرکبات مثل آب پرتقال، به بدن کمک می‌کند تا آهن خوراکی را بهتر جذب کند. در جدول زیر به برخی از مواد غذایی سرشار از آهن و ویتامین C اشاره شده است:
مواد غذایی سرشار از آهن
انواع لوبیا
نخود فرنگی
غذاهای دریایی
گوشت قرمز و گوشت ماکیان
میوه خشک مانند کشمش و زردآلو
سبزیجات دارای برگ تیره مثل اسفناج
نان، پاستا و غلات صبحانه غنی‌شده
مواد غذایی سرشار از ویتامین C
کیوی
بروکلی
پرتقال
انواع فلفل
گریپ فروت
گوجه‌فرنگی
سبزیجات برگدار
نکته:
باید توجه داشت که برخی از منابع گیاهی نظیر اسفناج، علاوه‌بر آهن، حاوی ترکیباتی به نام پلی‌فنول هستند که باعث کاهش جذب آهن توسط بدن می‌شوند.
در موارد ابتلا به کم خونی مگالوبلاستیک، مصرف غذاهای غنی از فولات و ویتامین B12 به پیشگیری از این بیماری و درمان آن کمک می‌کند. برخی از منابع غذایی حاوی ویتامین B12 و فولات
همچنین میتوانید محصولاتی که مناسب برای کنترل فشار خون و کم خونی است رو از فروشگاه سلام دارو تهیه بفرمایید
قرص فرکو پلاس ویواتیون (30 عدد)
اتمام موجودی
قیمت اصلی: تومان۱۳۹/۵۰۰ بود.تومان۹۷/۰۰۰قیمت فعلی: تومان۹۷/۰۰۰.
کپسول ب کمپلکس هلث برست (60 عدد)
اتمام موجودی
قیمت اصلی: تومان۲۴۳/۰۰۰ بود.تومان۲۲۹/۰۰۰قیمت فعلی: تومان۲۲۹/۰۰۰.
کپسول فرکو ویواتیون (30 عددی)
موجود در انبار
قیمت اصلی: تومان۱۰۷/۰۰۰ بود.تومان۵۳/۵۰۰قیمت فعلی: تومان۵۳/۵۰۰.
کم خونی
یکی از شایع‌ترین عارضه‌ها در سراسر جهان است که افراد زیادی با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این عارضه بیشتر زنان و کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از مهم‌ترین علائم آن می‌توان به احساس خستگی بیش از حد و تنگی نفس اشاره کرد. عوامل مختلفی در بروز کم خونی نقش دارند. بنابراین درمان این عارضه نیازمند شناخت عامل به وجود آورنده آن است.
ما در این مقاله به بررسی مهم‌ترین علل بروز کم خونی و انواع مختلف آن می‌پردازیم. همچنین برخی از راه‌های درمانی موجود برای کم خونی را مرور خواهیم کرد؛ پس با وبلاگ سلام دارو همراه باشید.
کم خونی چیست؟
کم خونی (آنمی) به شرایطی گفته می‌شود که گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین به تعداد کافی برای حمل اکسیژن به بافت‌ها وجود ندارد. درنتیجه این امر فرد احساس خستگی یا ضعف می‌کند. همچنین ممکن است دچار تنگی نفس، گیجی، سردرد یا ضربان قلب نامنظم شود. برخی از انواع کم خونی کوتاه‌مدت و خفیف هستند، ولی برخی دیگر می‌توانند تا پایان عمر ادامه داشته باشند. اگر آنمی درمان نشود می‌تواند زندگی و سلامت افراد را به خطر بیندازد.
وظیفه گلبول‌های قرمز خون چیست؟
گلبول‌های قرمز وظیفه اکسیژن‌رسانی به قسمت‌های مختلف بدن را بر عهده دارند. این گلبول‌ها حاوی پروتئینی به نام هموگلوبین هستند که سرشار از آهن است و سبب رنگ قرمز خون می‌شود. هموگلوبین به گلبول‌های قرمز کمک می‌کند تا اکسیژن را از ریه‌ها به تمام قسمت‌های بدن برسانند و دی اکسید کربن را از اعضای بدن بگیرند و به ریه‌ها ببرند.
کم خونی
افرادی که به کم خونی خفیف مبتلا هستند معمولاً علائمی ندارند. با توجه به علت بروز آنمی، علائم آن ممکن است به‌سرعت یا به‌آهستگی ظاهر شوند. بارزترین علامت کم خونی احساس خستگی بیش از حد است. سایر علائمی که در بیشتر انواع کم خونی مشترک هستند عبارتند از:
تنگی نفس: به‌سختی نفس کشیدن
گیجی و غش: احساس گیجی و عدم تعادل هنگام ایستادن
صدای کوبش یا زنگ در گوش: وزوز متناوب یکی از گوش‌ها
پوست زرد یا رنگ‌پریده: در این وضعیت پوست از حالت طبیعی رنگ‌پریده‌تر می‌شود
سردرد: کم خونی ناشی از کمبود آهن و کم خونی ناشی از میزان پایین هموگلوبین می‌توانند باعث سردرد شوند
درد قفسه سینه: این درد به صورتی است که انگار چیزی روی قفسه سینه سنگینی می‌کند یا آن را فشار می‌دهد
ضربان قلب نامنظم یا سریع (آریتمی): در کم خونی، قلب برای جبران میزان پایین اکسیژن، باید خون بیشتری را پمپاژ کند. درنتیجه، این وضعیت می‌تواند باعث بزرگ‌شدن قلب یا نارسایی قلبی شود.
سایر علائم آنمی عبارتند از:
ضعف
لرز
خونریزی
درد؛ ازجمله در استخوان‌ها، قفسه سینه، شکم و مفاصل
مشکلات رشد در کودکان و نوجوانان
سردی دست‌ها و پاها
علت کم خونی
کم‌خونی زمانی بروز می‌کند که مقدار کافی هموگلوبین یا گلبول قرمز در خون وجود نداشته باشد. این اتفاق زمانی می‌افتد که بدن:
به مقدار کافی هموگلوبین یا گلبول قرمز تولید نکند.
در اثر خونریزی مقدار زیادی گلبول قرمز و هموگلوبین از دست بدهد و با سرعت طبیعی نتواند مقدار از دست رفته را جایگزین کند.
گلبول‌های قرمز خون و هموگلوبین را از بین ببرد.
انواع کم خونی براساس علت بروز
بیش از ۴۰۰ نوع کم‌خونی وجود دارد. انواع کم‌خونی در ۳ گروه دسته‌بندی می‌شوند:
1) کم خونی تغذیه‌ای
کم خونی ناشی از کمبود آهن شایع‌ترین نوع کم خونی است. این وضعیت زمانی بروز می‌کند که بدن مقدار کافی آهن برای تولید هموگلوبین نداشته باشد. همان‌طور که پیش از این گفته شد، هموگلوبین پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون است که باعث می‌شود گلبول‌های قرمز اکسیژن را به تمام اعضای بدن برسانند.
- کم خونی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود ویتامین B12 یا ویتامین B9 (فولات) در بدن است.
- کم خونی بدخیم یا پرنیشیوز (Pernicious Anemia) نوعی بیماری خود ایمنی بوده که مانع از جذب ویتامین B12 در بدن می‌شود و یکی از دلایل کمبود این ویتامین در بدن به حساب می‌آید
2) کم خونی ارثی
کم خونی سلول داسی‌شکل (Sickle Cell Anemia): در این نوع کم‌خونی شکل گلبول‌های قرمز خون تغییر می‌کند. در حالت طبیعی گلبول‌های قرمز صاف، گرد و منعطف هستند. درحالی که در این نوع از کم خونی به حالت سفت، چسبنده و داسی‌شکل در می‌آیند. این وضعیت باعث کاهش جریان خون یا مسدود شدن آن می‌شود.
کم خونی دیاموند- بلک فان (Diamond-Blackfan Anemia): این نوع اختلال بر مغز استخوان اثر می‌گذارد و درنتیجه تولید گلبول‌های قرمز را مختل می‌کند.
3) کم‌خونی ناشی از گلبول‌های قرمز غیر طبیعی
کم‌خونی همولیتیک: در این نوع کم‌خونی، گلبول‌های قرمز خون سریع‌تر از سرعت معمول تخریب یا نابود می‌شوند.
کم‌خونی آپلاستیک: در افراد مبتلا به کم خونی آپلاستیک، سلول‌های بنیادی مغز استخوان به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمی‌کنند.
تشخیص کم خونی
پزشک به‌منظور تشخیص کم خونی، احتمالاً از شما راجع به سوابق درمانی و بیماری‌های خانوادگی‌تان سؤال می‌پرسد، شما را معاینه کرده و آزمایش خون تجویز می‌کند. این آزمایش‌ها ممکن است یکی از این موارد باشند:
آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC): از این آزمایش برای تشخیص کم خونی، هماتوکریت (میزان گلبول‌های قرمز خون) و اندازه‌گیری میزان هموگلوبین خون استفاده می‌شود.
آزمایشی که اندازه و شکل گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد: این آزمایش، اندازه، شکل و رنگ گلبول‌های قرمز خون را بررسی می‌کند.
آزمایش خون
هماتوکریت
هموگلوبین
میزان طبیعی در زنان
35 تا 47 درصد
12 تا 16 گرم/دسی‌لیتر
میزان طبیعی در مردان
40 تا 52 درصد
14 تا 18 گرم/دسی‌لیتر
درمان کم خونی و پیشگیری از آن
بسیاری از انواع کم خونی قابل پیشگیری نیستند. با این حال، خوردن غذاهای سالم از کم‌خونی‌های ناشی از کمبود آهن و ویتامین جلوگیری می‌کند.
درمان کم خونی به نوع و شدت آن بستگی دارد. برخی از انواع خفیف تا متوسط کم‌خونی، با مصرف مکمل‌های آهن، ویتامین‌ها یا داروها درمان می‌شوند.
اگر یک بیماری مزمن علت ابتلا به آنمی باشد، پزشک ابتدا به درمان آن بیماری زمینه‌ای می‌پردازد؛ همچنین احتمال دارد داروهایی برای افزایش تولید گلبول‌های قرمز خون تجویز کند.
برای درمان کم خونی چه بخوریم؟
بدن برای تولید گلبول قرمز و هموگلوبین به آهن، ویتامین B12، فولات و سایر مواد مغذی موجود در غذاها نیاز دارد. با انتخاب مواد غذایی غنی از آهن میتوانید خطر ابتلا به کم خونی ناشی از کمبود آهن را کاهش دهید. با نوشیدن آب مرکبات یا خوردن غذاهای غنی از ویتامین C، همزمان با مصرف مواد غذایی غنی از آهن، میتوانید جذب آهن در بدن خود را افزایش دهید. ویتامین C موجود در آب مرکبات مثل آب پرتقال، به بدن کمک می‌کند تا آهن خوراکی را بهتر جذب کند. در جدول زیر به برخی از مواد غذایی سرشار از آهن و ویتامین C اشاره شده است:
مواد غذایی سرشار از اهن
انواع لوبیا
نخود فرنگی
غذای دریایی
گوشت قرمز
میوه خشک
سبزیجات
نان.پاستا.غلات
مواد غذایی سر از ویتامین c
کیوی
بروکلی
پرتقال
انواع فلفل
گریپ فروت
گوجه فرنگی
سبزیجات برگدار
نکته:
باید توجه داشت که برخی از منابع گیاهی نظیر اسفناج، علاوه‌بر آهن، حاوی ترکیباتی به نام پلی‌فنول هستند که باعث کاهش جذب آهن توسط بدن می‌شوند.
در موارد ابتلا به کم خونی مگالوبلاستیک، مصرف غذاهای غنی از فولات و ویتامین B12 به پیشگیری از این بیماری و درمان آن کمک می‌کند. برخی از منابع غذایی حاوی ویتامین B12 و فولات
همچنین میتوانید محصولاتی که مناسب برای کنترل فشار خون و کم خونی است رو از فروشگاه سلام دارو تهیه بفرمایید
قرص فرکو پلاس ویواتیون (30 عدد)
اتمام موجودی
قیمت اصلی: تومان۱۳۹/۵۰۰ بود.تومان۹۷/۰۰۰قیمت فعلی: تومان۹۷/۰۰۰.
کپسول ب کمپلکس هلث برست (60 عدد)
اتمام موجودی
قیمت اصلی: تومان۲۴۳/۰۰۰ بود.تومان۲۲۹/۰۰۰قیمت فعلی: تومان۲۲۹/۰۰۰.
کپسول فرکو ویواتیون (30 عددی)
موجود در انبار
قیمت اصلی: تومان۱۰۷/۰۰۰ بود.تومان۵۳/۵۰۰قیمت فعلی: تومان۵۳/۵۰۰.
